Schrijver: Beijnum, Kees
van
Titel: De offers
Jaar
van uitgave: 2014
Bron: Elsevier
Publicatiedatum: 04-10-2014
Recensent: Irene Start
Recensietitel: Loodzware
sfeer
Taal: Nederlands
Kees
van Beijnum schrijft mooi beeldend over Japan na de capitulatie
Japan
beschreven door westerse ogen; dat levert nogal eens een roman op waarin
wreedheid om de voorrang strijdt met zwoele geisha's die hun kunsten verrichten
achter rijstpapieren wandjes. Ook Kees van Beijnum weet dit soort clichés in
zijn nieuwe grote roman De offers niet helemaal te overstijgen. Daar staat
tegenover dat hij in ruim 510 pagina's twee met vaart vertelde verhalen handig
met elkaar vervlecht en een goede spanningsboog weet te creëren.
In
zijn negende roman sinds zijn overstap in 1991 van de journalistiek naar het
schrijverschap, koos Van Beijnum 'de oorlog na de oorlog' als onderwerp. Het
decor is het Japan van 1946. Japanners hebben gecapituleerd, de Amerikanen zijn
de overwinnaars en gedragen zich ook zo. Voor de bevolking van Tokio maakt het
weinig verschil. Gewone mensen hebben nauwelijks iets te eten, iedereen
besteelt iedereen, slechts een enkeling (lees: hoer of overloper) heeft het
redelijk.
Hoofdpersonage
van de roman is rechter Brink, die met twee koffers, een Engels woordenboek en
een surplus aan ambitie in Tokio arriveert. Brink is uitverkoren om deel te
nemen aan het tribunaal dat de oorlogsmisdaden van hooggeplaatste Japanners
moet beoordelen. Hij is met zijn 38 jaar de jongste van de elf rechters, en de
meest impulsieve. Als enige doet hij een poging de wet werkelijk toe te passen.
Daarbij vindt hij de rest van de rechters meermalen tegenover zich.
Van
Beijnum beschrijft de loodzware sfeer die in de raadkamers hangt, alles gaat
over de dood. Dat Brink de risee van de internationale gemeenschap dreigt te
worden, komt uiteindelijk eerder doordat hij zijn hart heeft verloren aan de
mooie zangeres Michiko dan door juridische kwesties. De verleidingsscènes zijn
wat stijfjes en zorgen niet echt voor vuurwerk - Brink is een wat formeel
personage.
Hoe
anders van sfeer en kleur (en veel beter) zijn de scènes die zich gelijktijdig
elders afspelen, in een bergdorpje in de prefectuur Nagano. De bewoners van het
dorp zijn arm, en hun gezwoeg is zonder uitzicht. Eén persoon is in het
bijzonder zonder nut; de veteraan Hideki, die met één been en een verminkt
gezicht uit de oorlog terugkeert. Hier opent Van Beijnum succesvol een gesloten
gemeenschap voor de lezer. Hij beschrijft hoe met ongewenste kinderen wordt
omgegaan, hoe oude wreedheden tot nieuwe wreedheden leiden. Geschillen op het
platteland zijn niet op te lossen met een tribunaal, de mensen regelen het
onderling. Van sommige wrede passages gaan je haren overeind staan, maar de
schrijver doseert ze precies goed. Hij creëert bovendien op een slimme manier
cliffhangers, door midden in een spannende passage naar Tokio over te springen,
waar het andere verhaal zich afspeelt.
De
offers gaat over gekrenkte trots, en het oosterse en het westerse gevoel van
rechtvaardigheid botsen flink. Het verhaal ademt grote ambitie en is visueel
sterk. Van Beijnum duikt diep 'in de grabbelton van zintuiglijke waarnemingen',
zoals hij dat zelf noemt - voor een verfilming hoeven eigenlijk alleen de
dialogen nog te worden uitgewerkt.
Dat
het verhaal niet overal even indringend is, komt doordat de schrijver soms iets
te vlotjes over de dingen heen vliegt. Vooral de romance blijft afstandelijk.
Het beste zijn de laatste honderd pagina's, waarin niet alleen stevige morele
noten worden gekraakt, maar ook hoofdpersonages Brink en Michiko (eindelijk)
meer reliëf krijgen.
Kees van Beijnum (60) debuteerde in 1991. Hij werd bekend
met Dichter op de Zeedijk (1995) en De oesters van Nam Kee (2000).
Korte samenvatting van de
recensie
De recensente
beschrijft vooral de gebeurtenissen in het verhaal, waarbij ze een
sfeertekening geeft hoe het boek is. Ze vindt het goed dat de schrijver niet
alleen over de wreedheden van de Japanners schrijft, hij doseert precies goed.
Het is namelijk een valkuil als westerse schrijver om teveel over de wreedheden
van de Japanners te schrijven. Ze vindt het boek grote ambitie ademt en visueel
sterk is. Ze vindt vooral dat de romance te afstandelijk blijft waardoor het
verhaal niet overal even indringend is.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten