Beschouwing van “Bezonken rood”
In Nederland is de geschiedenis van Indonesië nog altijd
een moeilijk onderwerp waar veel mensen liever niet over praten. Toch is het
iets wat je nog regelmatig aantreft in kranten en tijdschriften. Indonesië was
heel lang kolonie geweest van Nederland. Tijdens de Tweede Wereldoorlog gaven
de Nederlandse strijdkrachten zich op 8 maart 1942 over en werd
Nederlands-Indië geheel onder Japans militair bestuur geplaatst. Veel
Nederlands werden naar kampen gestuurd. Wat sommige Nederlanders hadden moeten meemaken
in de kampen komt deels naar voren in het boek “Bezonken rood” van Jeroen
Brouwers. Er was veel kritiek op dit boek. Sommige mensen zeiden dat de
verhalen die Jeroen Brouwers verteld een opeenstapeling van leugens is. Dus de
vraag is of de geschiedenis van het boek “Bezonken rood” klopt.
Het boek “Bezonken rood” gaat over Jeroen Brouwers zelf. Het
boek is een autobiografie van zichzelf. Hij beschrijft in het boek hoe hij over
zijn leven dat met Nederlands-Indië te maken had aankeek. Het boek schreef hij
na de dood van zijn moeder in 1981. Omdat zijn moeder dood was gegaan kwamen er
weer herindelingen naar boven van zijn tijd in Nederlands-Indië. Uit deze
herinneringen schreef hij het boek “Bezonken rood”. Ik persoonlijk vond het in
ieder geval een interessant en indrukwekkend boek, ongeacht of het op feiten is
gebaseerd. Ik denk dan ook dat Brouwers dit boek geschreven heeft als therapie
voor zichzelf. Hij zag dit mogelijk als een kans om zijn trauma’s te verwerken.
Het boek begint dan ook met het overlijden van zijn
moeder. Hij heeft haar al een lange tijd niet meer gezien en gesproken en wil
ook niet aanwezig zijn op haar crematie. Jeroen zat samen met zijn moeder,
grootmoeder en zus van zijn derde tot vijfde levensjaar in een kamp. Het was
een jappenkamp. Het jappenkamp heette Tjideng. Het lag in de buurt van Batavia.
Batavia was vroeger de hoofdstad van Nederlands-Indië. Jeroen Brouwers zat in
het jappenkamp Tjideng tijdens de Tweede
Wereldoorlog. Door het gehele boek heen haalt hij herinneringen op aan zijn
moeder en aan het kamp. Liza, een vrouw die hij kort maar krachtig gekend
heeft. Zij staat voor zijn moederfiguur. Hij wil zijn moeder niet meer zien
nadat ze hem heeft achtergelaten in een pensionaat. Het Jappenkamp heeft in
zijn kleutertijd niet veel indruk op hem gemaakt. Hij maakte de dingen mee
alsof het een gewoon leven bedroeg. Later pas blijkt dat de verschrikkelijke
gebeurtenissen in het kamp diepe traumatische wonden hebben achtergelaten. Alles
wat Jeroen in zijn leven doet, is voor altijd verbonden aan zijn moeder en de
tijd in het Japanse vrouwenkamp.
Ik vind het belangrijk dat de feiten die in een roman
gebruikt zijn waar zijn, omdat als je een boek leest het toch gewoon aanneemt.
Waar dit niet kan of waar twijfel heerst mag men naar mijn mening de fantasie
gebruiken. Er is natuurlijk een groot verschil tussen irreële verzinsels en
logisch beredeneerde oplossingen die misschien niet geheel correct maar toch in
zoverre realistisch en aannemelijk zijn dat ze het verhaal ondersteunen. Het
hangt natuurlijk ook een beetje af van het onderwerp van de roman. Bij dit boek
vind ik het minder belangrijk dat de feiten kloppen, omdat Jeroen Brouwer heel
jong was toen hij het allemaal meemaakte. De feiten van het boek zijn moeilijk
te controleren, omdat er veel tijd overgegaan. Het boek is namelijk pas dertig
jaar later geschreven. Hoe langer het duurt voordat zo’n verhaal wordt
opgeschreven des te meer maak je er zelf een verhaal van ten koste van de
werkelijkheid. Je gaat het verhaal dan namelijk meer romantiseren of erger
maken dan het is.
Om dit alles samen te vatten. Er is veel kritiek geweest
op “Bezonken rood”, het zou niet overeenkomen met de historische werkelijkheid.
Het is moeilijk te zeggen of klopt wat Brouwers heeft geschreven. Als de
verhalen niet op feiten zijn gebaseerd, dan wordt er dus een valse geschiedenis
neergezet. Maar waarom zou dit in een roman niet mogen? Als Jeroen Brouwers een
valse geschiedenis heeft neergezet zal hij het volgens mij niet expres gedaan
hebben. Volgens mij was het boek ook meer geschreven zodat Jeroen Brouwers zijn
trauma’s aan het kamp Tjideng kon verwerken. Het boek was dan ook meer een
therapie voor hem.
In deze link zit een goede samenvatting van het boek:
